Η ομιλία του Γεωργίου Στείρη στο Άργος: Δημοκρατία, Πολίτης, Παιδεία, Συνείδηση

Αποτελεί το καλύτερο πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης από τη δημιουργία του στην αρχαία Αθηναϊκή Δημοκρατία μέχρι σήμερα. Η σωστή λειτουργία του όμως προϋποθέτει συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, πολιτική παιδεία και συνείδηση των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Ο λόγος για τη Δημοκρατία. Ένα θέμα που δεν παύει ποτέ να είναι επίκαιρο αφού για τη Δημοκρατία παλεύουν λαοί που βιώνουν την τυραννία ανελεύθερων καθεστώτων και για το νόημά της διαλέγονται ή συγκρούονται πολιτικοί και πολίτες σε δημοκρατικά καθεστώτα.

Ο Γεώργιος Στείρης, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρουσίασε, σε ομιλία του στο Δαναό (4-12-2016), την ασύγκριτη έναντι των άλλων πολιτικών συστημάτων υπεροχή της Δημοκρατίας και παράλληλα διατύπωσε τους λόγους για τους οποίους σχήματα ιδεολογικά και υποσυστήματα πολιτικά όπως ο λαϊκισμός, ο μεσσιανισμός και ο ελιτισμός δημιουργούν σοβαρότατους κινδύνους στην εύρυθμη λειτουργία της.

«Η σύγχρονη δημοκρατία και τα δεινά της: «λαϊκισμός», μεσσιανισμός, ελιτισμός», αυτός ήταν ο τίτλος της ομιλίας στη διάρκεια της οποίας εξηγήθηκαν με τρόπο απλό και κατανοητό, πολύπλοκα ιδεολογικά ζητήματα και θέματα πολιτικής στρατηγικής τα οποία τις περισσότερες φορές τα βιώνουμε ασυνείδητα καθώς βρισκόμαστε στο επίκεντρο εξελίξεων και γεγονότων που δεν επιτρέπουν διεργασίες διαλόγου και σκέψης. Χαρακτηριστικά δηλαδή που καλλιεργεί στους πολίτες ένα δημοκρατικό πολίτευμα και αντίστροφα, οι πολίτες μέσα από μια κριτική διεργασία και συμμετοχή, κρίνουν, αποφασίζουν και υλοποιούν, στηρίζοντας και εμπλουτίζοντας με την ενεργή συμμετοχή τους το δημοκρατικό πολίτευμα.

Από την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία στη ρωμαϊκή res publica και από τις πολιτικές αναζητήσεις του ευρωπαϊκού διαφωτισμού στα σύγχρονα ρεπουπλικανικά πολιτικά συστήματα της Δύσης, οι πολιτικές αποχρώσεις εξαρτώνται από τις ιστορικές συγκυρίες και από τον πολιτικό πολιτισμό που διαμορφώθηκε σταδιακά στις δυτικές κοινωνίες. Ο ομιλητής έκρινε αναγκαία την σύντομη ιστορική αναφορά ώστε να γίνει περισσότερο κατανοητή η εξέλιξη του ελληνικού πολιτικού συστήματος καθώς, όπως σημείωσε με έμφαση, τον 19ο αιώνα «εγκαθιδρύθηκε στην Ελλάδα μια εκδοχή του ευρωπαϊκού ρεπουπλικανισμού, αλλά το πολίτευμα αυτό ονομάστηκε δημοκρατικό».
Προφανώς από αυτό πηγάζει και η σύγχυση που υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα σχετικά με το περιεχόμενο και τις λειτουργίες ενός δημοκρατικού πολιτεύματος. Σύγχυση η οποία δημιουργεί καταστάσεις δυσλειτουργίας του πολιτικού συστήματος με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν τα περιθώρια στα οποία αναπτύσσονται επικίνδυνα ιδεολογήματα και πολιτικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται από κάθε είδος δημαγωγίας και δημαγωγών. Σε μια κοινωνία όπου η σκανδαλοθηρία και η ανθρωποφαγία τείνουν να αποκτήσουν συχνότητα καθημερινότητας, σημείωσε ο ομιλητής, ο λαϊκισμός, ο μεσσιανισμός και ο ελιτισμός, βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν.

Παρ’ ότι ο λαϊκισμός ως έννοια δεν θεωρείται από τη φύση του αρνητικό πολιτικό φαινόμενο, η αντιπαράθεση «λαού» και «ελίτ» στην οποία στηρίζεται μπορεί σε συγκεκριμένες ιστορικές συγκυρίες να εξελιχθεί σε δημαγωγικό φαινόμενο, λειτουργώντας απλουστευτικά, διχαστικά και ενισχύοντας το πελατειακό σύστημα στην πολιτική του έκφραση να καταστεί κυρίαρχος. «Μια θεμελιώδης συνιστώσα του ελλαδικού δημαγωγικού λαϊκισμού είναι ο εθνοφυλετικός εθνικιστικός λαϊκισμός της ακροδεξιάς», σημείωσε ο κ. Στείρης, ο οποίος φλερτάρει με τον ρατσισμό. Ο ελιτισμός, το ίδιο επικίνδυνος με τον λαϊκισμό, αποτελεί ένα ακόμη πολιτικό φαινόμενο που μπορεί να δημιουργήσει ιδιαίτερα αρνητικές καταστάσεις ευτελίζοντας τη δημοκρατία. Η επιθυμία άσκησης εξουσίας χωρίς το λαό οδηγεί συνήθως σε σκέψη και πολιτικά φαινόμενα ολοκληρωτισμού. Τέλος, ο μεσσιανισμός είναι επίσης μια επικίνδυνη κατάσταση. Η αναμονή για την παρουσία υπεράνθρωπου που θα σώσει «την Ελλάδα από όλα τα δεινά δίχως ο λαός να κάνει τίποτα», αποτελεί ένα τρίτο επικίνδυνο φαινόμενο για το δημοκρατικό πολίτευμα. Από τα προβλήματα αυτά εξάλλου πηγάζει και η αδυναμία πολιτών και πολιτικών δυνάμεων να διαλογιστούν πάνω σε μια πραγματικότητα και να συνθέσουν ώστε να δημιουργήσουν δυναμικές κοινωνικής προόδου. Είναι σημαντικό πρόβλημα θεσμών και πολιτικής παιδείας, σημείωσε ο κ. Στείρης, που δυστυχώς αφήνει διαρκώς τη χώρα σε θέσεις ουραγού συγκριτικά με τις υπόλοιπες δυτικές κοινωνίες.

Η ομιλία επέτρεψε στο κοινό να κατανοήσει καλύτερα πολιτικά φαινόμενα που ενώ μιλάμε γι’ αυτά, αγνοούμε το περιεχόμενό τους και ταυτόχρονα ενίσχυσε την ιδέα της σημασίας του ουσιαστικού διαλόγου, κάτι που έχουμε απολύτως ανάγκη σήμερα.