«Η πρόοδος απόκτησε μια τυπολατρική, «φαρισαϊκή» κατάπτωση, με αποτέλεσμα τον φόνο της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, τους στρατιωτικούς και οικονομικούς πολέμους και τους εμφύλιους σπαραγμούς. Μια μεγάλη αθλιότητα κι ένας διάχυτος φόβος επικράτησαν».
Πώς μπορεί η σκέψη ενός επιστήμονα που έχει τραφεί μέσα στο πνεύμα του θετικισμού, της απόλυτης επιστημονικής αλήθειας που μετατράπηκε σε δόγμα πίστης στην παντοδυναμία της, να την αμφισβητεί και να διαμορφώνει μια ανατρεπτική, πολιτική στην ουσία της, σκέψη που υποδεικνύει άλλους τρόπους για να υπάρχουμε εν κοινωνία; Ποιες βαθιές διεργασίες, ψυχικές και διανοητικές, οδηγούν τη σκέψη ενός γιατρού στην αμφισβήτηση του κυρίαρχου φιλοσοφικού παραδείγματος της παντοδυναμίας των αριθμών, της μονοκρατορίας του οικονομισμού και της καταδυνάστευσης του ανθρώπινου ψυχισμού από την μονοτροπία που επιβάλει η παγκοσμιοποίηση του δυτικού παραδείγματος ως τρόπου ζωής και ύπαρξης;
Οι 137 σελίδες του βιβλίου του γιατρού (νευρολόγου-νευροφυσιολόγου) Τρύφωνα Αλεξόπουλου που παρουσιάζεται την Κυριακή 16/10/2016, δεν αποτελούν μια απλή καταγραφή των προβλημάτων που βιώνει με μεγάλη ένταση ο σύγχρονος άνθρωπος, έχοντας απωλέσει τον έλεγχο της ίδιας του της ζωής και που τον οδηγούν σε νευρώσεις και στην κατάθλιψη. Η σκέψη του επιστήμονα πηγαίνει στο βάθος των διεργασιών που επιτελέσθηκαν δεκαετίες και εκατονταετίες πριν και στις οποίες οφείλεται η σημερινή ανθρώπινη δυστυχία παρ’ ότι ακόμη καμουφλαρισμένη από μια κάποια καταναλωτική δυνατότητα. Το δυτικό οικονομικό παράδειγμα που αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί κανόνα οργάνωσης ατομικής ζωής, δεν οδήγησε παρά στις μεγάλες ανισορροπίες που γνωρίζει η παγκόσμια κοινωνία και ιδιαίτερα στην αποξένωση του ίδιου του ανθρώπου από τις ηθικές και αξιακές συνιστώσες που όριζαν τα πλαίσια της ύπαρξής του εν κοινωνία.
Πρόσφατα ο Βάλτερ Πούχνερ το είχε επισημάνει με έμφαση σε ομιλία του στο Ναύπλιο: την αισιοδοξία του 18ου αιώνα, την διέψευσε ο 19ος και την κατήργησε ο 20ος. Το επαναλαμβάνει με τη δύναμη της προσωπικής φιλοσοφικής ενατένισης ο Τρ. Αλεξόπουλος: ο 19ος αιώνας σήμανε το θάνατο του Θεού, ο 20ος και ο 21ος, σημαίνουν τον θάνατο του πλησίον. Δεν έχουν καταγραφεί μεγαλύτερες κτηνωδίες από τον ίδιο τον άνθρωπο από αυτές που σημάδεψαν ολόκληρο τον 20ο αιώνα. Με τον 21ο αιώνα ξεκινά μια νέα εποχή με την ψηφιακή επανάσταση από τη μια και με την ακόμη μεγαλύτερη κατάπτωση των ανθρωπίνων ιδεωδών από την άλλη. Η νέα εποχή δεν είναι μια απλή χρονική περίοδος που την μετράμε με τις συμβατικές μεθόδους μέτρησης του χρόνου. Πρόκειται για νέα εποχή μιας βαθύτατης και οδυνηρής διαφοροποίησης ανάμεσα στον φαινομενικά «ενωμένο» κόσμο της παγκοσμιοποίησης και στον πραγματικό διαιρεμένο και σε πλήρη σύγχυση κόσμο. «Τα πάντα», γράφει ο Τρ. Αλεξόπουλος, «έχουν το τίμημά τους μικρό ή μεγάλο. Αύριο και ενώ η Ιατρική θα αγγίζει τον κολοφώνα της δόξας, ενώ το AIDS και ο καρκίνος θα έχουν θεραπευτεί, ας μην αφήσουμε τον εκφυλισμό και την υποχονδρία να διαιωνίζουν το άγχος, την κατάθλιψη και την απελπισία μας». Μπορούμε άραγε;
Ο επιστήμονας παραδέχεται τα όρια της επιστήμης του και ταυτόχρονα αναδεικνύει κόσμους που τους έχουμε πλέον χάσει και μας καλεί να τους γνωρίσουμε ξανά. Από την συμπαντική νομοτέλεια του Ασκληπιού στην επιστημονική θεώρηση του Ιπποκράτη και από την πνευματική ζωοδότρια δύναμη του Γαληνού κατά τον 2ου μ.Χ αιώνα στη λαϊκή ιατρική, όπου ο άνθρωπος ανασύρει από τη λησμονιά μεθόδους που υπήρξαν αποτελεσματικές για χιλιάδες χρόνια, ο συγγραφέας καταφέρνει με τρόπο απλό και κατανοητό να παρουσιάσει την ιστορία της Ιατρικής, τα όριά της και τη θέση της ανθρώπινης ψυχής μέσα στο σύστημα υγείας – θεραπείας. «Η επιστήμη», έχει ήδη δηλώσει ο Τρ. Αλεξόπουλος, «είναι ταπεινή, ξέρει ότι συχνά, σε κάποιες από τις εξηγήσεις της μπορεί να μεταθέτει την όποια δυσκολία, διατηρώντας ένα βαθύ σεβασμό μπροστά στο μυστήριο».
Αντίθετα, λοιπόν, με το κυρίαρχο παράδειγμα του παγκοσμιοποιημένου οικονομισμού, της αλλοτριωμένης εργασίας, των εκατομμυρίων ανέργων ενός συστήματος που μεταθέτει την έννοια του εργάζομαι για να ζω στο ζω για να εργάζομαι, ενός συστήματος που θέλει να κατακτήσει τον κόσμο με την «τεχνοκρατική και άπληστα φιλόδοξη πίεση που ασκούν η επιστήμη και η οικονομία», υπάρχει το παράδειγμα της αυτογνωσίας, του κοινωνικού περιεχομένου της εργασίας, της ισορροπημένης σχέσης με το περιβάλλον, της ενασχόλησης με τις τέχνες και τα γράμματα, της πίστης σε μια κοινή ανθρώπινη πορεία όπου ύλη και ψυχή αλληλοϋποστηρίζονται και συνυπάρχουν. Ένα νέο κοινωνικό παράδειγμα για τον άνθρωπο που στο κέντρο του έχει την κοινότητα και όχι το άτομο, την αυτογνωσία και όχι τον εγωκεντρισμό, τη σχέση ελευθερίας με τη Δημιουργία και τον Δημιουργό του και όχι την υποταγή στην ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας του. Όμως το νέο αυτό κοινωνικό παράδειγμα προϋποθέτει την ανακάλυψη του χώρου «όπου αναπόφευκτα χάνουμε την αυτάρκεια και την αυτοτέλειά μας, επειδή ο προορισμός μας διασταυρώνεται με τον προορισμό των άλλων – με τον προορισμό του κάθε ανθρώπου, της κάθε ζωντανής ύπαρξης. Βάθος σημαίνει και το παράδοξο ότι μπαίνουμε στη ζωή του άλλου και οι άλλοι στη δικοί μας. Είμαστε καταδικασμένοι» να αγαπάμε, να φροντίζουμε και να ανεχόμαστε αλλήλους».
Ένα μικρό και δυνατό βιβλίο προβληματισμού, γραμμένο με την καθαρότητα του επιστημονικού λόγου, την απλότητα της φιλικής συζήτησης και τη δύναμη της ψυχής ενός σκεπτόμενου και συνειδητοποιημένου πολίτη.
(Τρύφων Αλεξόπουλος, Καταδικασμένοι να ζούμε μαζί. Αναζητώντας το άγνωστο «εγώ», εκδ. Πληθώρα, Αθήνα, 2015)
