του Γεωργίου Κόνδη
Η Μαριούπολη εκτός από πόλη της Ουκρανίας, είναι και ένας ζωντανός ελληνικός κόμβος 150.000 ψυχών, με ελληνικό προξενείο και επαρχία με χωριά ελληνικά ακόμη και σήμερα. Πρόκειται για μια ζωντανή ιστορική υπενθύμιση του ρόλου και της σημασίας των ελληνικών κοινοτήτων στον ευρωπαϊκό χώρο κατά τη διάρκεια αιώνων οργάνωσης και δράσης οικονομικής, κοινωνικής, πολιτισμικής. Η Αγία Ρωσική Αυτοκρατορία γνώρισε τα οφέλη της παρουσίας αυτής προσφέροντας την ευκαιρία ανάπτυξης των κοινοτήτων και, σε εξαιρετικές στιγμές, την παρέμβασή της υπέρ των ελληνικών συμφερόντων. Η κορυφαία δε στιγμή στην κοινή ιστορική διαδρομή είναι εκείνη της θητείας του Ιωάννη Καποδίστρια ως Υπουργού Εξωτερικών, γεγονός που θα επιδράσει θετικά ιδιαίτερα τον Αγώνα για την Ελληνική Ανεξαρτησία.
Δυστυχώς στις ελληνικές επετείους δεν συμπεριλαμβάνονται μόνο οι λαμπρές σελίδες της ελληνικής ιστορίας, αλλά και εκείνες των εθνικών καταστροφών (π.χ. Μικρασιατική) ή των πολιτικών δολοφονιών που στέρησαν στη χώρα και την κοινωνία τις προσωπικότητες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αστική τους ανάπτυξη (πολιτικά και οικονομικά), χωρίς τις δυσμορφίες που και σήμερα δημιουργούν κρίσεις περιθωριοποιώντας τις προοδευτικές αναπτυξιακές δυνάμεις αυτής της χώρας. Η δολοφονία του Καποδίστρια στις 27 Σεπτεμβρίου 1931(παλιό ημερολόγιο) αποτελεί τη σημαντικότερη ιστορικά καταστροφή που γνώρισε το ελληνικό κράτος στα πρώτα βήματά του. Κι αν έγινε η «περίεργη» εισαγωγή για την Μαριούπολη είναι γιατί μεταξύ των επετειακών εκδηλώσεων για τα «184 χρόνια από τη δολοφονία του Κυβερνήτη», ήταν και εκείνη της έκδοσης του βιβλίου για παιδιά και νέους της βιογραφίας του Κυβερνήτη από την Μοναχή Φιλοθέη με τίτλο «Ο μπαρμπα-Γιάννης των Ελλήνων».
Το βιβλίο παρουσίασε ο Μητροπολίτης Αργολίδας κ. Νεκτάριος, δηλώνοντας πως θα διανεμηθεί δωρεάν σε όλα τα σχολεία της Αργολίδας και αποφεύγοντας να κάνει μια «κλασική» ομιλία επί του περιεχομένου, παρουσίασε άγνωστη επιστολή δημοσιευμένη στον τύπο στην οποία καταγράφεται ένα επεισόδιο και αναδεικνύεται το ήθος και η αξία του ανθρώπου και πολιτικού Ι.Καποδίστρια. Αντιπροσωπεία κατοίκων της Μαριούπολης ζήτησε τη διαμεσολάβηση του Καποδίστρια στον τσάρο για ένα σημαντικό ζήτημα που τους απασχολούσε. Στη συνάντηση που είχαν φάνηκε περίεργο στον Καποδίστρια ότι δεν μιλούσαν πια ελληνικά και ζήτησε να μάθει τους λόγους. Εκείνοι απάντησαν πως δεν είχαν δασκάλους και σχολεία και με το χρόνο έπαψαν να μιλάνε ελληνικά. Όταν ο Καποδίστριας κατάφερε να τους βοηθήσει, εκείνοι ενθουσιασμένοι ζήτησαν να του προσφέρουν ένα δώρο μεγάλης χρηματικής για την εποχή αξίας. Ο Καποδίστριας αρνήθηκε οποιοδήποτε δώρο όπως έκανε πάντα και ιδιαίτερα όταν έγινε Κυβερνήτης του νέου ελληνικού κράτους. Μια άρνηση υψηλού συμβολισμού και τεράστιας αξίας ηθικού κοινωνικού παραδείγματος για να μνημονεύεται ακόμη και σήμερα. Ωστόσο, ο Καποδίστριας το ξανασκέφτηκε και κάλεσε τους εκπροσώπους της Μαριούπολης να επιβεβαιώσουν τη θέλησή τους να του δωρήσουν το σημαντικό σε χρηματική αξία δώρο. Όταν εκείνοι επιβεβαίωσαν ότι θα κάνουν ότι τους πει, τους ζήτησε με τα χρήματα του δώρου του να πληρώνουν Έλληνες δασκάλους για να (ξανα)μάθουν οι ίδιοι και τα παιδιά τους τη γλώσσα των προγόνων τους, την ελληνική γλώσσα!
Με το παράδειγμα αυτό θέλησε ο Μητροπολίτης Αργολίδας να τιμήσει όχι μόνο τη μνήμη ενός μεγάλου πολιτικού που θα είχε αλλάξει ριζικά τους δρόμους ανάπτυξης του νέου ελληνικού κράτους, αλλά και το ζωντανό κοινωνικό παράδειγμα ήθους για ολόκληρο τον ελληνικό λαό. Αν η τραγική κατάληξη του Κυβερνήτη ανοίγει το δρόμο του αμοραλισμού, της φαυλότητας και της πανίσχυρης κυριαρχίας του κομματικού κράτους, είναι γιατί αποδείχτηκε στη διάρκεια όλων αυτών των δεκαετιών πως τα πρότυπα των κυρίαρχων πολιτικών ομάδων ήταν αυτά, ενώ η ζωή και η σκέψη του Κυβερνήτη ως κοινωνικό παράδειγμα είχε ολοκληρωτικά περιθωριοποιηθεί, αν δεν είχε διαγραφεί, από την «επίσημη» ιστορία.
Το τι δεν γνωρίζαμε για το κοινωνικό αυτό παράδειγμα, μας το παρουσίασε ο ιστορικός κ. Παναγιώτης Πασπαλιάρης, συγγραφέας της βιογραφίας του Κυβερνήτη, απαριθμώντας άγνωστες παρεμβάσεις και δράσεις του Καποδίστρια με ιδιαίτερη βαρύτητα στον διπλωματικό στίβο της εποχής και επιτυχίες που επέτρεψαν στην Ελλάδα να αναστηθεί, αλλά και στον ευρωπαϊκό κόσμο της εποχής να απελευθερωθεί από την τυραννία. Το λόγο είχε πάρει προηγουμένως ο πρέσβης κ. Πουκαμισάς και η εκπρόσωπος της Unesco στην Ελλάδα καθηγήτρια κ. Μαίρη Ζηλεμένου.
Η εκδήλωση τελείωσε με μια εξαιρετική παρουσία της εκκλησιαστικής χορωδίας του Αγ. Γεωργίου Καρύτση Αθηνών με βυζαντινούς ύμνους στην ελληνική και ρωσική. Η χορωδία μετράει 120 χρόνια καλλιτεχνικής ζωής και έχει παρουσιάσει το ρεπερτόριό της διεθνώς αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές. Είχαμε λοιπόν την τύχη να ακούσουμε τη χορωδία στο Βουλευτικό του Ναυπλίου, σε μια απόλυτα πετυχημένη επίδειξη της άρτιας καλλιτεχνικής προετοιμασίας της και με τις επεξηγήσεις του Διευθυντή της Νικολάου Βάλσαμου, έγιναν στο κοινό γνωστές λεπτομέρειες της βυζαντινής μουσικής, αλλά και του ρόλου που διαδραμάτισε ο Κυβερνήτης Καποδίστριας στη χορωδιακή της αναβίωση με την έλευσή του στην Ελλάδα.
