Ανασύσταση της βόρειας πτέρυγας των Στρατώνων (άρθρο του Βασίλη Δωροβίνη)

Εδώ και πολλούς μήνες το Άργος βρίσκεται σε κατάσταση πολεοδομικής και χωροταξικής αναστάτωσης. Είναι χαρακτηριστική η έλλειψη πραγματικού διαλόγου γύρω από την κατάσταση αυτή, στη θέση του οποίου και ευθύς εξαρχής υπήρξε ελλιπής ενημέρωση, με ανεπαρκή στοιχεία και αντεγκλήσεις. Ταυτόχρονα η κοινωνία του Άργους και, μάλιστα, τα σωματεία, οι επιστημονικοί και επαγγελματικοί φορείς (δικηγόροι, γιατροί, φαρμακοποιοί, μηχανικοί, έμποροι και Εργατικό Κέντρο-μόνη εξαίρεση οι μηχανικοί, σε πρώτο στάδιο), το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς είναι ότι υπήρξαν απόντες σε όλη τη διαδικασία.  Σήμερα μια απέραντη μουρμούρα καλύπτει τα τεκταινόμενα και, απέναντι σε αυτήν, επιδερμικές ανακοινώσεις.

Πολλοί με ρώτησαν και με ρωτούν γιατί δεν πήρα θέση απέναντι στις σχετικές εξελίξεις.  Η πραγματικότητα τους διαψεύδει: από τις στήλες της «Αργολίδας» (φύλλο της 24.5.2013 σελ.7) διατύπωσα γνώμη με σαφήνεια και συντομία, αλλά διάλογος δεν υπήρξε. Και μάλιστα γνώμη διατύπωσα πριν καν αρχίσουν οι εξελίξεις. Από τότε έπαψα να δημοσιεύω το παραμικρό στον τοπικό Τύπο, ενώ στη μοναδική τηλεοπτική συνέντευξη που έδωσα μέχρι σήμερα υπήρξε λογοκρισία και «έκοψαν» ό,τι εκεί ανέφερα για το θέμα. Κατά τα άλλα, είναι γνωστό ποιοί και κάθε πότε καλούνται στους τοπικούς διαύλους και τα ραδιόφωνα.

Με την αναστάτωση έχει δημιουργηθεί γενική ρευστότητα. Θεώρησα, λοιπόν, πως αφού το κεντρικό άλσος της πόλης εξαφανίστηκε και όλα ανατρέπονται στο κέντρο (γιατί ως προς τα υπόλοιπα επικρατεί πλήρης στασιμότητα), είναι ίσως η κατάλληλη ώρα να κινηθούν και κάποια άλλα πράγματα. Για το κέντρο μιλάμε και στο ευρύτερο κέντρο βρίσκονται οι Στρατώνες Καποδίστρια. Ας θυμίσουμε ότι το κτίριο κηρύχθηκε διατηρητέο πρώτα με υπουργική απόφαση (Ιαν. 1978). Προσφυγή του Δήμου Άργους κατά της κήρυξης απορρίφθηκε από το Σ. της Επικρατείας. Επιστημονική επιτροπή υπό τον ακαδημαϊκό Σόλ. Κυδωνιάτη προχώρησε σε τεχνική μελέτη για την αναστήλωσή του, κάνοντας τις σχετικές μετρήσεις και προϋπολογισμούς. Τότε διατέθηκαν από τον προϋπολογισμό του ΥΠΠΟ 20 εκ. δραχμές για τις πρώτες εργασίες, που τελικά δόθηκαν σε άλλες πόλεις λόγω των εδώ αντιδράσεων.

Επειδή οι αντιδράσεις συνεχίζονταν, τον Αύγουστο του 1980 το θέμα της κήρυξης ξαναπέρασε από  το Κ. Αρχ. Συμβούλιο, που για δεύτερη φορά, ομόφωνα, ξανακήρυξε μνημείο το κτίριο. Ταυτόχρονα από το ΥΧΟΠ ετοιμάσθηκε προεδρικό διάταγμα, που υπέγραψε ο Κων. Καραμανλής, και τον Νοέμβριο 1980 το κτίριο χαρακτηρίστηκε για τρίτη  φορά διατηρητέο. Έκτοτε ξεκίνησε η μακρά περίοδος για την αναστήλωση και τον καθορισμό χρήσεων, που ….συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Το σημαντικό είναι ότι το Κ. Αρχ. Συμβούλιο, στη συνεδρίασή του αρ. 60, της 14.12.1999, αποφάνθηκε ομόφωνα (με μείον μία ψήφο) υπέρ της αναστήλωσης της βόρειας πτέρυγας, ώστε να κλείσει το τετράπλευρο από τον 18^ο αιώνα κτίριο, να ξαναδημιουργηθούν πύλες στη βόρεια και νότια είσοδο κλπ.

Σημειώνω εδώ κάτι πολύ σημαντικό: ο Βαρδουνιώτης, στο γνωστό άρθρο του στο «Αργολικόν Ημερολόγιον», που ανατυπώθηκε ευτυχώς φέτος, καθορίζει το πλάτος της βόρειας πτέρυγας σε 14,50 μέτρα, πράγμα που επιβεβαιώθηκε με τις μετρήσεις της επιτροπής Κυδωνιάτη, όταν μάλιστα μέχρι το 1980  διατηρείτο υπόλειμμα της βόρειας πτέρυγας. Κατά συνέπεια, κακώς με πρωτοβουλία της τότε αρμόδιας 5^ης Εφορείας Βυζ. Αρχαιοτήτων Σπάρτης, προωθήθηκε μια αχαρακτήριστη «ανασύσταση» τοίχου του ισογείου της πτέρυγας. Η βόρεια πτέρυγα, λοιπόν, είναι αισθητά πλατύτερη από τις άλλες τρεις και αναδημοσιεύουμε εδώ τη φωτογραφία της που είχε παρθεί κατά την Πανελλήνια Γεωργοκτηνοτροφική Έκθεση (οργανώθηκε στους Στρατώνες το 1899).

Σήμερα εκτός από το Βυζαντινό Μουσείο Αργολίδας, του οποίου η λειτουργία αναμένεται επί μια τριετία, δεν υπάρχουν καθορισμένες χρήσεις για τους Στρατώνες,  Με σύρμα είναι κλεισμένα τα ανοίγματα των δύο εξωτερικών θυρών. Οι εκδηλώσεις που γίνονται στην αυλή χαίνουν προς το κενό, προς βορρά. Ας αναφέρω ότι η βόρεια πτέρυγα ήταν ισόγεια, υπέστη πυρκαγιά τον Μάιο 1833 και αντικαταστάθηκε με εκείνη της φωτογραφίας, η οποία κατεδαφίστηκε σχεδόν ολοσχερώς το 1936, ως ετοιμόρροπη, ενώ ενισχύθηκαν με μπετόν οι άλλες τρεις (δάπεδα μεταξύ ισογείου και Α’ ορόφου). Η βόρεια πτέρυγα αποτελείτο από το ισόγειο, τον πρώτο όροφο (διοικητικές υπηρεσίες) και τον δεύτερο (δωμάτια αξιωματικών).

Η πτέρυγα αυτή μπορεί να ανασυσταθεί και στο ισόγειο και  στον πρώτο όροφο (τμήμα του) μπορούν να στεγαστούν οι δημοτικές υπηρεσίες, για τις οποίες οι φορολογούμενοι δημότες καταβάλλουν για ενοίκια άνω των 7.500 ευρώ κατά μήνα. Στον πρώτο όροφο είναι δυνατό να δημιουργηθεί αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, στο κέντρο πια της πόλης και όχι σε παράδρομό της. Με τις ισχύουσες διατάξεις τίποτα δεν εμποδίζει να διαμορφωθεί το εσωτερικό της πτέρυγας για σύγχρονες ανάγκες, σε συνδυασμό με την επανάχρηση του ιστορικού κτιρίου του Δημαρχείου. Ας σημειώσω ότι η επί της Β. Σοφίας προσθήκη του (παλαιά Εμπορική Σχολή) δημιουργήθηκε από τον ισάξιο του Τσίλλερ αρχιτέκτονα Πάνο Καραθανασόπουλο, δημιουργό της νεοκλασικής αγοράς (τα δύο κτίρια ολοκληρώθηκαν το 1889). Είναι εντελώς άτοπο το προ εβδομάδων πλήρες ξήλωμα των καλλιτεχνικών εξωτερικών σοβάδων του κτιρίου, που καμία σχέση δεν έχει με το έργο του αρχιτέκτονα, ο οποίος χρησιμοποίησε το ίδιο ύφος και στα δύο κτίρια.

Το Άργος εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση εγκατάλειψης. Ολόκληρο το συγκρότημα των αρχαιολογικών χώρων (Κάστρο, αρχαίο θέατρο, αρχαία αγορά, ρωμαϊκές θέρμες, πρώτο αρχαίο θέατρο-ωδείο, περίπατος Κριτηρίου) παραμένει δίχως τις αναγκαίες αναστηλώσεις, ενώ ιστορικά κτίρια διάσπαρτα στην πόλη (Τσώκρη, Σπ. Τρικούπη, Μακρυγιάννη, Βλάσση, Περρούκα, άλλα ακόμα και του 18^ου αιώνα και μικρά σύνολα) παραμένουν σε άθλια κατάσταση.

Η ανάστρεψη δρόμων, όπως η οδός Κορίνθου, δεν πρόκειται αφ’ εαυτής να φέρει στην πόλη τίποτα «στίφη τουριστών» οι οποίοι, όσο διαρκεί η σημερινή κατάσταση, το πολύ να πραγματοποιούν μία στάση ολιγόλεπτη περί το αρχαίο θέατρο και τίποτε περισσότερο. Δίχως ευρύτερη προοπτική, με γνώση και σεβασμό για τα ιστορικά σημεία της πόλης, ανάκαμψη δεν πρόκειται να έρθει.

Η ανάκαμψη αυτή είναι το μόνο μέσον για την ανόρθωση και της οικονομικής ζωής, αλλά και για την ανάσχεση της «οικονομικής φυγής» προς γειτονικές πόλεις. Θα το αντιληφθεί ενεργητικά η τοπική κοινωνία;  Ή θα συνεχίσει σε ένα είδος μοιρολατρικής αφασίας;